FOTO PIXABAY
FOTO PIXABAY

Het noordpoolgebied staat in brand

15 september 2020

De natuurbranden in het Arctische gebied deze zomer waren zeer uitgebreid en intens, vooral in Siberië. Hiermee steekt 2020 samen met 2019 ver uit boven voorgaande jaren wat betreft de uitstoot aan luchtvervuiling die met deze branden samenhangt (figuur 1), dat meldt de Europese instantie Copernicus Atmospheric Monitoring Service (CAMS).

Oorzaken

Omdat 2019 ook een extreem jaar was wat betreft Arctische natuurbranden, is wel geopperd dat sommige brandhaarden in 2020 ontstaan zijn uit zogenoemde "zombie" branden. Dit zijn plekken waar de veenbranden uit 2019 de winter ondergronds smeulend hebben overleefd om vervolgens in de lente en zomer weer op te laaien. Dit effect is inderdaad waargenomen en lijkt te worden versterkt doordat vooral in Siberië de temperaturen in de eerste helft van 2020 ver boven normaal lagen. Hierdoor smolt de sneeuw eerder weg en droogde de vegetatie en de veenbodem sneller uit, waardoor deze gebieden zeer vatbaar werden voor weer oplaaiende branden. Afgelopen juni kende Siberië zelfs recordhoge temperaturen, met waarden die binnen de noordpoolcirkel tot 38 graden stegen. Het is dus niet verwonderlijk dat de Siberische branden juist in juni enorm aanwakkerden (figuur 1).

Gevolgen

De natuurbranden hebben grote gevolgen voor de luchtvervuiling, met name omdat de uitstrekte noordelijke bossen hard getroffen worden. Lokaal en regionaal kan dit bovendien leiden tot sterkere afsmelting van sneeuw en ijs omdat de neerslaande roetdeeltjes het oppervlak donkerder maken zodat meer zonlicht wordt geabsorbeerd. Rookpluimen afkomstig uit Siberië zijn zelfs al gesignaleerd in het centrale deel van de Arctische Oceaan (figuur 2).

Een tweede belangrijk gevolg van de Arctische branden is het vrijkomen van broeikasgassen en koolstof. Het zichzelf versterkende effect van opwarming, uitdroging en natuurbranden speelt een belangrijke rol in de versnelde opwarming van het noordpoolgebied. Hoewel de uitstoot van broeikasgassen de afgelopen zomer in grote delen van het noordelijk halfrond lager was dan normaal (hoogstwaarschijnlijk het gevolg van het coronavirus), waren ze in Siberië juist veel hoger. Het gevolg is dat de record Arctische natuurbranden van 2020 het licht positieve effect van het coronavirus voor een klein deel teniet hebben gedaan.
 

KNMI-klimaatbericht door Richard Bintanja

Arctische bosbrand-intensiteit (fire power) in de maand juni 2020 en koolstofuitstoot  door de branden in de maanden juni van de afgelopen 18 jaar.
Figuur 1. Arctische bosbrand-intensiteit (fire power) in de maand juni 2020 (links) en koolstofuitstoot door de branden in de maanden juli van de afgelopen 18 jaar (rechts). Bron: CAMS.
Figuur 2. Aerosol optische dikte die de verspreiding van door de branden veroorzaakte rookpluimen tot ver in de Arctische Oceaan laat zien. Bron: CAMS.
Figuur 2. Aerosol optische dikte die de verspreiding van door de branden veroorzaakte rookpluimen (geel/bruin) tot ver in de Arctische Oceaan laat zien. Bron: CAMS.

Recente nieuws- en klimaatberichten

  1. Klimaatwetenschap in de rechtszaal

    Vandaag is het de dag van de mensenrechten. Het recht op leven, gezondheid, eigendom en wonen sta...

    10 december 2024 - Klimaatbericht
  2. KNMI klimaatgedicht

    KNMI klimaatgedicht 2024

    05 december 2024 - Klimaatbericht
  3. Nieuwe weersatelliet nu actief

    De nieuwe weersatelliet Meteosat 12 is vanaf vandaag operationeel. Deze satelliet is de eerste va...

    04 december 2024 - Nieuwsbericht
  4. Ellen Verolme vanaf 1 februari directeur bij het KNMI

    Ellen Verolme start 1 februari 2025 als directeur bij het Koninklijk Nederlands Meteorologisch In...

    03 december 2024 - Nieuwsbericht
Toon alle nieuws- en klimaatberichten