Langdurige Siberische warmte door klimaatverandering

In een groot deel van Siberië was het van januari tot juni 2020 meer dan vier graden warmer dan in 1981–2010 (figuur 1). Dit zou zonder de opwarming door de uitstoot van broeikasgassen vrijwel onmogelijk zijn geweest. Dit blijkt uit een attributiestudie door een internationaal team van klimaatwetenschappers, onder leiding van de Britse weerdienst Met Office. Ook wetenschappers van het KNMI hebben meegewerkt. De temperatuur was gemiddeld over het studiegebied (figuur 1) meer dan twee graden hoger dan zonder uitstoot door de mens het geval zou zijn geweest, de rest van de temperatuurafwijking werd veroorzaakt door uitzonderlijk weer.

Samenvattend vinden de klimaatwetenschappers dat de kans op zulke hoge temperaturen in Siberië als het afgelopen halve jaar rond 1900 minder dan eens in de 80.000 jaar zou zijn zonder door de mens veroorzaakte klimaatverandering. Dat is minstens zeshonderd keer minder waarschijnlijk dan in het huidige klimaat, een van de grootste verschillen die gevonden zijn in dit soort attributiestudies. Zelfs in het huidige klimaat is het afgelopen half jaar uitzonderlijk warm met een kans van minder dan één procent. Zonder een snelle afname van de uitstoot van broeikasgassen, voornamelijk CO2, worden dit soort temperaturen echter normaal tegen het eind van de eeuw

Nieuw temperatuurrecord

In mei en juni werd het zelfs heel warm in Noord-Siberië. Op 20 juni werd een temperatuurrecord gevestigd voor een station boven de poolcirkel: 38 graden in Verkhoyansk in centraal Siberië (figuur 2).

De hitte in Verkhoyansk is minder makkelijk in getallen te vatten omdat het een lokaal verschijnsel was en de kans zelfs in het huidige klimaat al bijzonder klein is. Het is duidelijk dat de kans sterk is toegenomen maar we kunnen niet berekenen hoeveel omdat het zo uitzonderlijk is.

Effect klimaatverandering berekenen

Het effect van klimaatverandering werd in twee stappen berekend. Ten eerste door de trend in de waarnemingen te berekenen (figuur 3), ten tweede door in klimaatmodellen een fictief klimaat zonder menselijke invloed te vergelijken met het klimaat van nu, of het klimaat van 1900 met het klimaat van nu. De waargenomen en gemodelleerde trends zijn ongeveer hetzelfde.

Gevolgen

De hitte in Siberië heeft bijgedragen aan uitgebreide bosbranden, het smelten van de permafrost en een uitbraak van de zijdevlinder, waarvan de rupsen bomen beschadigen. De CO2 die vrijkomt bij de bosbranden, methaan uit de ontdooiende bodem en eerder in het seizoen smeltende sneeuw warmen op hun beurt de aarde verder op. Ook zullen met dit soort temperaturen hitteplannen moeten worden opgesteld voor steden boven de poolcirkel, iets wat een paar jaar geleden nog ondenkbaar leek.

 

KNMI-klimaatbericht door Geert Jan van Oldenborgh en Sarah Kew