Het is heet in Nederland. Mogelijk vandaag zelfs record-heet. Meestal worden temperatuurrecords verbroken met een kleine marge, zoals vandaag, maar soms worden ze echt verpletterd zoals in 2019. Het record in De Bilt uit 1947 stond toen op 35,6 ℃ maar schoot op 25 juli 2019 naar 37,5 ℃. Zoiets gebeurt natuurlijk niet ieder jaar, maar de kans op recordverpletterende temperaturen neemt toe zolang de aarde versneld opwarmt.
Op 25 juli 2019 schoot het temperatuurrecord in Nederland in één keer van 38,6 ℃ (Warnsveld, 23 augustus 1944) naar ruim boven de 40 graden (gemeten op meerdere meetpunten, met een maximum van 40,7 ℃ in Gilze-Rijen). Het 75 jaar oude record werd die dag verpletterd met meer dan twee graden. 40 graden was een waarde die weinig meteorologen op dat moment voorstelbaar achtten. Toch was het opeens de realiteit. Vorig jaar gebeurde in Noordwest-Canada en -Amerika iets vergelijkbaars. Langjarige hitte records werden op meerdere plekken met meer dan 5 graden verbroken.
Deze dagen is het opnieuw zeer warm in Nederland. Aan de oostflank van een ondiep lagedrukgebied dat voor de kust van Spanje richting Engeland trekt, stroomt warme lucht naar Nederland. Ook op hoogte (850 hPa) is de lucht rond de 10 graden warmer dan normaal (figuur 1). Met hoge druk in onze buurt is het ook heel zonnig. Een typische weersituatie kortom, waarbij het in Nederland tropisch warm kan worden.
In de meest recente verwachtingen zal de maximum temperatuur in De Bilt het huidige record voor De Bilt (37,5 ℃) uit 2019 vandaag niet evenaren. Niet zo heel gek, want op basis van de historische meetreeks in De Bilt kunnen we berekenen dat het huidige record in het huidige klimaat een herhalingstijd heeft van rond de 30 jaar (onzekerheid 13-280 jaar). Het vorige record in De Bilt (35,6 ℃ in 1947) kunnen we in het huidige klimaat inmiddels eens in de 5 jaar verwachten (onzekerheid 3-10 jaar). Maar in het historisch klimaat van rond 1900 was zelfs 35,6 ℃ al zeer onwaarschijnlijk (herhalingstijd tenminste 150 jaar). Of het “piepjonge” hitterecord uit 2019 verbroken gaat worden, hangt af van subtiele factoren zoals bewolking en nuances in wind(richting).
Records zullen vaker worden gebroken in een opwarmend klimaat. Stel je voor dat je een “weerrecordjager” bent op een planeet waar de gemiddelde temperatuur constant is. Op een zekere dag begin je met meten. Op die dag heb je direct je eerste record te pakken (je eerste meting is altijd een record). De volgende dag is de kans op een record al kleiner. Je zult merken dat hoe langer je meet, hoe kleiner de kans is dat je nieuwe records vangt; je moet steeds langer wachten.
In een opwarmend klimaat ligt dat anders. Als de temperatuur ieder jaar gemiddeld namelijk iets hoger ligt, is de kans om na enkele jaren een nieuw een record te vangen ook een stuk hoger. Met de natuurlijke variatie van jaar tot jaar, betekent dit dat de kans op grote uitschieters ook toeneemt. Als de temperatuur met constante snelheid toeneemt (lineair), is ook de kans op recordverplettering constant (en hoe steiler de temperatuurstijging, hoe hoger de kans). Maar als de klimaatopwarming in snelheid toeneemt met de tijd (dus als de gemiddelde temperatuurstijging elk jaar hoger is dan het jaar ervoor), neemt de kans op recordverplettering ook ieder jaar toe.
We kunnen klimaatmodellen gebruiken om de kans op weerrecordverplettering uit te rekenen. Klimaatmodellen beschrijven het historische klimaat en geven ons ook toekomstprojecties, gegeven bepaalde aannames over onder andere toekomstige CO2 emissies. Iedere klimaatsimulatie is echter maar één mogelijke realisatie van dit toekomstig klimaat. Om een completer beeld te krijgen van de verscheidenheid aan mogelijkheden, doen we daarom heel veel simulaties: we creëren een ensemble. De spreiding in zo’n ensemble vormt dan een maat voor de natuurlijke onzekerheid in het toekomstig klimaat. Een beetje zoals de spreiding in de weerpluim een maat is voor de onzekerheid in de weerverwachting.
Gebruikmakend van dit ensemble, tellen we ieder jaar hoeveel van de individuele simulaties een record breken, en hoeveel het nieuwe record verschilt van het oude. Wordt het vorige record verbroken met meer dan 1 graad, dan noemen we dit verpletteren (in het Engels: record shattering). In figuur 2 zie je dat de kans hierop sinds 1980 systematisch toeneemt (grafiek rechtsboven). Dit volgt direct uit de snelle toename van de temperatuurstijging in de modelsimulaties (grafiek links). De kans op recordverpletterende temperaturen is volgens dit ensemble nu ongeveer 2 procent per jaar (eens in de 50 jaar) en loopt op tot rond de 3 procent per jaar (eens in de 30 jaar) rond 2060. In het ensemble worden records soms met wel 3 tot 4 graden gebroken (grafiek rechtsonder).
In een toekomst waarin klimaatopwarming steeds sneller gaat, zullen we dus ook steeds vaker records verpletteren. De enige manier om de recordregen te stoppen is door de mondiale klimaatopwarming te beperken.
West-Europa krijgt donderdag 10 oktober te maken met een storm die nu nog als zware orkaan Kirk o...
07 oktober 2024 - NieuwsberichtOp zaterdag 5 oktober openden we voor de tweede keer onze deuren tijdens het Weekend van de Weten...
07 oktober 2024 - NieuwsberichtDe temperaturen op Spitsbergen, een archipel in het noordpoolgebied, blijven onder invloed van kl...
04 oktober 2024 - KlimaatberichtOrkaan Helene heeft afgelopen weekend voor veel slachtoffers en schade gezorgd in Amerika. De sto...
04 oktober 2024 - Nieuwsbericht