Neerslagmetingen van 1850 tot 1950 online

Het KNMI heeft in het kader van het programma Klimaat voor Ruimte alle dagelijkse metingen van neerslag in de periode 1850-1950 gedigitaliseerd. De gegevens waren al beschikbaar voor onderzoek maar staan nu ook online voor het grote publiek. Het gaat om 4,5 miljoen waarnemingen (100 jaar * 365 dagen * gemiddeld 123 stations). Hiermee is een waardevolle set waarnemingen beschikbaar voor een veelheid aan klimaattoepassingen waar een lang historisch perspectief van belang voor is.

Continu en uitgebreid waarneemnetwerk

Vrijwillige waarnemers registreren al 170 jaar iedere ochtend om 9:00 uur (wintertijd) en 10:00 uur (zomertijd) de neerslaghoeveelheid van de afgelopen 24 uur. Het is daarmee het meest continue en uitgebreide netwerk van waarnemingen dat beschikbaar is in Nederland.  Deze gegevens staan nu ook online. In de periode 1850-1950 nam de dichtheid van het netwerk geleidelijk toe naar 320 neerslagwaarnemers nu.

In het eerste decennium van de vorige eeuw vond een standaardisatie plaats van de metingen. Vanaf 1946 werd de opstelling van de regenmeter verlaagd van 1,50 meter naar 0,40 meter boven het grondoppervlak (gemeten tot de bovenrand van de regenmeter). In een jaar tijd was ongeveer 65 procent van de regenmeters verlaagd. De overige regenmeters volgden in de zes jaar daarna. De verlaging zorgde voor een vermindering van de windfout op de metingen. Hierdoor werden de metingen nauwkeuriger, waarbij de regenmeters ongeveer 2,5 procent meer neerslag zijn gaan meten.

Toepassingen als droogte, klimaatmodellen en trends

De metingen van voor 1951 geven een dagelijks beeld van de ruimtelijke verdeling van gemeten neerslag in Nederland met de hoogst mogelijke resolutie tot midden in de 19e eeuw. Dat is interessant voor een veelheid aan toepassingen. Zo geven deze metingen een nauwkeuriger beeld van de droogte die Nederland – en een groot deel van Europa – trof in 1921. Andere voorbeelden zijn natuuronderzoek, validatie van klimaatmodellen en het berekenen van lange-termijn trends in de neerslag. Voor het berekenen van die lange-termijn trends heeft het KNMI bovendien gehomogeniseerde neerslagdata van 102 stations vanaf 1910 ter beschikking gesteld.

KNMI-klimaatbericht door Theo Brandsma en Gerard van der Schrier

Download tijdreeksen van de KNMI-neerslagstations