Schonere lucht, hogere temperaturen

De lucht is in Europa sinds de jaren 80 veel schoner geworden, doordat sindsdien zwavel verplicht uit rookgassen moet worden verwijderd. Dat is goed voor de natuur en de volksgezondheid, maar heeft als ongewenst bijeffect dat de opwarming door broeikasgassen is versterkt. Schonere lucht bevat namelijk minder zwevende deeltjes (aerosolen) die zonlicht reflecteren en wolken witter maken en langer laten leven. Ook stikstofoxides vormen aerosolen die koelen. Als de stikstofuitstoot wordt verminderd, heeft dat een klein opwarmend effect, al weten we niet precies hoe groot.

De lucht in Nederland is schoner geworden  

Zwavel en reactief stikstof (in de vorm van ammoniak NH3 en stikstofoxides NO2 en NO) zijn door toegenomen industrialisering en landbouw steeds belangrijkere bronnen van luchtverontreiniging geworden. Vanaf de jaren 80 is de lucht in Nederland (en de rest van Europa) aanzienlijk schoner geworden (figuur 1). De belangrijkste oorzaak is het verplicht filteren van zwavel uit rookgassen. Het heeft het probleem van zure regen grotendeels opgelost en smog en dichte mist zijn sterk afgenomen. 

Ook is de hoeveelheid reactief stikstof in Nederland afgenomen sinds de jaren 80. De afname is minder dan de afname van zwavel en verloopt de laatste jaren ook minder snel. Ammoniak komt vooral uit de landbouw, stikstofoxides komen vrij bij hoge-temperatuur verbranding, zoals bij auto’s, energiecentrales en de CV-ketel (figuur 1). 

Schonere lucht versterkt de opwarming 

Zwavel beïnvloedt het klimaat op twee manieren. De zwaveldeeltjes reflecteren zonlicht en hebben daardoor een direct koelend effect. Er is ook een indirect effect via bewolking: wolken worden witter en leven langer. Door de schonere lucht is door beide effecten de hoeveelheid zonnestraling die de grond bereikt toegenomen. Het wolkeneffect is niet groot, maar de bewolking is meetbaar afgenomen en reflecteert minder zonlicht.