Stormen als Corrie nemen niet toe in aantal en niet in kracht

Storm Corrie raasde maandag 31 januari over ons land. Langs de kust was er sprake van hoge waterstanden en werden diverse waterkeringen gesloten. De hoge waterstanden waren niet uitzonderlijk en worden eens in de 2 tot 5 jaar bereikt. Er zijn geen aanwijzingen dat het aantal stormen of de kracht ervan door klimaatverandering verandert. Wel leidt de zeespiegelstijging tot hogere waterstanden tijdens stormvloeden.

Noordwesterstormen zorgen voor hoge waterstanden

Bij storm uit het noordwesten legt de wind een lange weg af over de Noordzee voordat hij onze kust bereikt. Daardoor kan het water flink worden opgestuwd en neemt de waterstand langs de Nederlandse kust toe (figuur 1). Bij een zuidwesterstorm is er meestal veel minder opzet omdat de weg van de wind over de Noordzee een stuk korter is en het water meer naar het noorden van de Noordzee wordt getransporteerd.  

De hoge waterstanden werden versterkt doordat het bijna springtij was. Tijdens springtij is het verschil tussen hoog- en laagwater het grootst: het hoogwater is dan hoger dan gemiddeld en het laagwater is dan juist lager dan gemiddeld. Dit komt twee keer per maand voor: één keer bij nieuwe maan en één keer bij volle maan, als zon en maan in een rechte lijn staan en hun getijkrachten elkaar versterken. 

Bij hoogwater KNMI-meteoroloog naar Lelystad

Bij een dreigende hoogwatersituatie gaat een meteoroloog van het KNMI naar het Watermanagementcentrum Nederland (WMCN) in Lelystad om de getijhydrologen te informeren over het verwachte weer. Mede op basis van deze informatie kunnen zij dan een verwachting voor de waterstanden langs de kust afgeven. 

De hoogwaterstanden die bij storm Corrie zijn opgetreden zijn niet zeer uitzonderlijk en worden gemiddeld eens in de 2 tot 5 jaar bereikt. Wel waren de waterstanden zo hoog dat de Oosterscheldekering, de Haringvlietsluizen en de Hollandsche IJsselkering moesten sluiten.

Aantal stormen of de kracht ervan verandert niet

Over de periode 1950-2020 werd het windklimaat in Nederland en op de Noordzee gekenmerkt door grote jaar-op-jaar-variaties. Sinds de jaren negentig door een kleine afname van de gemiddelde windsterkte. Ook de projecties uit de nieuwste generatie klimaatmodellen (CMIP6) laten voor de Noordzee maar kleine veranderingen in het toekomstig windklimaat zien, en dan vooral bij zuidwestenwinden (figuur 2).  Er zijn dus geen aanwijzingen dat het aantal stormen of de kracht ervan wezenlijk zullen veranderen, aldus het KNMI Klimaatsignaal ’21.

Met een vereenvoudigd waterstandsmodel van de Noordzee hebben we uitgerekend tot wat voor wateropzet de winden uit de klimaatmodellen aanleiding geven (figuur 3). De eens-per-jaar-wateropzet in Hoek van Holland toont een lichte afname over de historische periode, maar gezien de grote jaar-op-jaar variaties  is deze afname niet significant. Hetzelfde geldt voor de toekomst. Het windklimaat op de Noordzee en de bijbehorende waterstanden is en blijft heel variabel, maar vertoont geen systematische veranderingen. De bovengrens van de wateropzet in de toekomst komt niet uit boven die van de historische periode en we verwachten dan ook geen hogere wateropzet door de wind (figuur 2).

Hoogte stormvloeden neemt toe door zeespiegelstijging

De hoogte van de stormvloeden neemt dus niet toe door een verandering in stormklimaat. Wel leidt de zeespiegelstijging tot hogere waterstanden tijdens stormvloeden. Sinds 1901 is de zeespiegel in Nederland ongeveer 22 cm toegenomen. De komende tientallen jaren zal de zeespiegel naar verwachting versneld doorstijgen, door toenemend smeltwater van landijs en het verder opwarmen en daardoor uitzetten van de oceaan. Daarnaast is er in Nederland ook nog sprake van bodemdaling. De hoogte van de stormvloed zal dus in de toekomst zeker toenemen en daar wordt dan ook in de kustverdediging rekening mee gehouden. 

KNMI-klimaatbericht door Carine Homan