Natuur afgebeeld in vier seizoenen
Foto: George Hodan

Vier of zes seizoenen? 

17 november 2022

Er is wel eens gesuggereerd om het jaar niet in vier maar in zes seizoenen te verdelen. Is dat beter?  

Extra seizoenen luiken en ontluiken 

De gebruikelijke vier meteorologische seizoenen zijn de winter: december-januari-februari, de lente: maart-april-mei, de zomer: juni-juli-augustus, en de herfst: september-oktober-november. De Amerikaanse schrijver Kurt Vonnegut (1922-2007) verdeelt het jaar echter in zes seizoenen, namelijk de winter: januari-februari, de lente: mei-juni, de zomer: juli-augustus, de herfst: september-oktober, en als vijfde en zesde seizoen maart-april en november-december.

Maart-april noemt hij ontluiken en november-december luiken

Maart-april noemt hij ontluiken, naar de ontluikende natuur. En november-december noemt hij luiken, naar de luiken van de natuur die weer dicht gaan. Kun je het jaar inderdaad beter in zes dan in vier seizoenen verdelen? Lijken de maanden in hetzelfde seizoen dan meer op elkaar qua temperatuur? Wat zijn de meest nabije buurmaanden qua temperatuur? 

We nemen de temperatuur van de twaalf maanden van het jaar in De Bilt in de periode 1991-2020 als uitgangspunt. We verbinden de maanden van onze vier seizoenen met lijnstukken met elkaar (figuur 1) en hetzelfde doen we met de zes alternatieve seizoenen (figuur 2).  

Meest nabije buurmaand 

Je wilt het liefst dat een maand en de qua temperatuur meest nabije buurmaand tot hetzelfde seizoen horen

Je wilt het liefst dat een maand en de qua temperatuur meest nabije buurmaand tot hetzelfde seizoen horen. Bij acht van de twaalf maanden is dit het geval, zowel bij vier als bij zes seizoenen. Augustus bijvoorbeeld, ligt dichter bij juli dan bij september (0,4 graden respectievelijk 3,2 graden verschil) en behoort met juli tot de zomer.

Bij vier maanden hoort de meest nabije buurmaand echter tot een ander seizoen (rood omcirkeld). Mei bijvoorbeeld, ligt dichter bij juni dan bij april (2,8 graden respectievelijk 3,6 graden verschil). Toch hoort bij vier seizoenen mei met april tot de lente, en niet met juni (figuur 1). En december bijvoorbeeld ligt dichter bij januari dan bij november (0,6 graden respectievelijk 2,8 graden verschil), maar bij zes seizoenen vormt december toch met november het seizoen ontluiken, en niet met januari (figuur 2).  

Vier seizoenen 

Is zes seizoenen nu wel of niet beter? Een antwoord vinden we als we de mate waarin een maand in het verkeerde seizoen ligt in een getal uitdrukken. We nemen daarvoor het verschil in temperatuur met de minst nabije buurmaand minus het verschil met de meest nabije buurmaand. Hoe groter dit getal, hoe meer de maand in het verkeerde seizoen ligt. Voor bijvoorbeeld mei bij vier seizoenen is het verschil 0,8 graden (3,6 minus 2,8 graden), en voor december bij zes seizoenen is het 2,2 graden (2,8 minus 0,6 graden).

December past beter bij januari dan bij november en juni beter bij juli dan bij mei

Opgeteld over de vier rood omcirkelde maanden blijkt deze maat kleiner bij vier seizoenen (3,2 graden) dan bij zes seizoenen (4,2 graden). Dit komt vooral doordat, in ieder geval wat betreft de temperatuur in De Bilt, december beter past bij januari dan bij november en juni beter past bij juli dan bij mei.  

Het KNMI houdt het daarom bij een verdeling van het jaar in onze vier seizoenen. Niet in zes seizoenen zoals voorgesteld door Kurt Vonnegut.  

grafiek met maandgemiddelde temperatuur in De Bilt, gemiddeld over 1991-2020. De maanden binnen de 4 seizoenen DJF, MAM, JJA en SON zijn met lijnstukken aan elkaar verbonden.
Figuur 1. Maandgemiddelde temperatuur in De Bilt, gemiddeld over 1991-2020. De jaarlijkse gang is twee keer weergegeven. De maanden binnen de 4 seizoenen DJF, MAM, JJA en SON zijn met lijnstukken aan elkaar verbonden. Maanden waarvan de meest nabije buurmaand qua temperatuur tot een ander seizoen behoort, zijn rood omcirkeld. De getallen (in graden) naast de rode cirkels geven aan in welke mate een maand tot het verkeerde seizoen behoort. ©KNMI
grafiek met maandgemiddelde temperatuur in De Bilt, gemiddeld over 1991-2020. De maanden van de 6 seizoenen JF, MA, MJ, JA, SO en ND zijn met een lijnstuk aan elkaar verbonde
Figuur 2. Maandgemiddelde temperatuur in De Bilt, gemiddeld over 1991-2020. De jaarlijkse gang is twee keer weergegeven. De maanden van de 6 seizoenen JF, MA, MJ, JA, SO en ND zijn met een lijnstuk aan elkaar verbonden. Maanden waarvan de meest nabije buurmaand qua temperatuur tot een ander seizoen behoort, zijn rood omcirkeld. De getallen (in graden) naast de rode cirkels geven aan in welke mate een maand tot het verkeerde seizoen behoort. ©KNMI

Kurt Vonnegut’s pleidooi voor zes in plaats van vier seizoenen (Engels):

One sort of optional thing you might do is to realize that there are six seasons instead of four. The poetry of four seasons is all wrong for this part of the planet, and this may explain why we are so depressed so much of the time. I mean, spring doesn’t feel like spring a lot of the time, and November is all wrong for autumn, and so on.

Here is the truth about the seasons: Spring is May and June. What could be springier than May and June? Summer is July and August. Really hot, right? Autumn is September and October. See the pumpkins? Smell those burning leaves? Next comes the season called Locking. November and December aren’t winter. They’re Locking. Next comes winter, January and February. Boy! Are they ever cold!

What comes next? Not spring. ‘Unlocking’ comes next. What else could cruel March and only slightly less cruel April be? March and April are not spring. They’re Unlocking.


KNMI-klimaatbericht door Peter Siegmund 

Recente nieuws- en klimaatberichten

  1. Maart was recordwarm maar wel somber

    Met een gemiddelde temperatuur van 9,0 °C tegen normaal 6,5 °C was het de zachtste maart sinds 19...

    29 maart 2024 - Nieuwsbericht
  2. Waarom de Cariben mogelijk een actief orkaanseizoen tegemoet gaan

    Een jaar geleden, in maart 2023, begonnen wereldwijd de hoge zeewatertemperaturen records te verb...

    27 maart 2024 - Klimaatbericht
  3. Koraal verdwijnt in hoog tempo

    Te hoge temperaturen van het oceaanwater zorgen ervoor dat koraalriffen op grote schaal afsterven...

    26 maart 2024 - Klimaatbericht
  4. Steeds gevaarlijkere gevoelstemperaturen in zuidelijk West-Afrika door klimaatverandering

    Als gevolg van klimaatverandering is de zogenaamde gevoelstemperatuur in zuidelijk West-Afrika nu...

    22 maart 2024 - Klimaatbericht
Toon alle nieuws- en klimaatberichten