KNMI meetterrein
KNMI

Kijk zelf hoe temperatuurextremen in Nederland veranderen

27 januari 2025

Het KNMI-klimaatdashboard toont nu ook de verandering in temperatuurextremen. Zoals het aantal vorstdagen of de laagste temperatuur per jaar. De opwarming van de aarde gaat gepaard met een snelle afname in koude extremen in de winter en een toename van warme extremen in de zomer. Zo warmt de koudste dag per jaar bijna twee keer zo hard op als de gemiddelde temperatuur.

KNMI-klimaatdashboard 

Op het KNMI-klimaatdashboard kun je zien hoe het klimaat in Nederland verandert. Je ziet er de verandering in temperatuur, neerslag, droogte, wind, mist, zonnestraling, en zeespiegel. De meeste metingen gaan terug tot begin vorige eeuw. In één oogopslag zie je hoe sindsdien de gemeten waardes zijn veranderd.  

Toonden we eerst alleen gemiddelde waardes, bijvoorbeeld de gemiddelde wintertemperatuur, vanaf nu zijn ook veranderingen in temperatuurextremen in beeld gebracht. Een voorbeeld is te zien in afbeelding 1 van de laagste minimumtemperatuur per winter gemeten in De Bilt sinds 1901. 

Koudste dag warmt snel op 

In afbeelding 1 zijn hele grote variaties te zien in de koudste dag van de winter. Het koudst werd het in 1942, maar liefst -24,7 ℃. Maar in de winter van 2014 kwam de temperatuur niet onder -3,1 ℃, meer dan 20 graden verschil! De grijze band is een maat voor de jaar –op-jaar variaties. Slechts eens in de 10 jaar komt de koudste dag buiten de band.  

De blauwe trendlijn laat zien dat de koudste dag van de winter sinds de jaren zeventig gemiddeld aan het opwarmen is, van -11,9 ℃ in 1970 tot -9,1 ℃ rond 2010. Dat is een opwarming van +2,8 ℃ in veertig jaar tijd, 0,7 graad per tien jaar. Dat is bijna twee keer zo snel als de gemiddelde wintertemperatuur. Die steeg in dezelfde periode met gemiddeld ruim 0,4 graad per 10 jaar (van 2,4℃ naar 4,1℃). 

Klimaatdasboardgrafiek van de koudste dag in De Bilt voor iedere winter sinds 1901, de verwachte waarde voor deze winter (rood bolletje) en de gemiddelde temperatuur van de koudste dag per winter  rond 2050 en 2100 volgens de KNMI-klimaatscenario's. ©KNMI
Afbeelding 1. Klimaatdasboardgrafiek van de koudste dag in De Bilt voor iedere winter sinds 1901, de verwachte waarde voor deze winter (rood bolletje) en de gemiddelde temperatuur van de koudste dag per winter rond 2050 en 2100 volgens de KNMI-klimaatscenario's. ©KNMI
Klimaatdasboardgrafiek van het aantal vorstdagen in De Bilt voor iedere winter sinds 1901, de verwachte waarde voor deze winter (rood bolletje) en het gemiddelde aantal rond 2050 en 2100 volgens de KNMI-klimaatscenario's. ©KNMI
Afbeelding 2. Klimaatdasboardgrafiek van het aantal vorstdagen in De Bilt voor iedere winter sinds 1901, de verwachte waarde voor deze winter (rood bolletje) en het gemiddelde aantal rond 2050 en 2100 volgens de KNMI-klimaatscenario's. ©KNMI

Verleden, heden en toekomst 

Het rode bolletje in de klimaatdashboardgrafiek geeft de verwachte waarde voor de koudste dag van deze winter. De koudste dag komt waarschijnlijk uit op -6 graden, maar vrijwel zeker ergens tussen -14 en -4 graden. De koudste dag tot nu toe was 11 januari 2025 met -4,5 ℃.  

Voor de toekomst laat de grafiek de verwachte waardes zien voor de vier KNMI-klimaatscenario's. De koudste dag warmt nog verder op tot gemiddeld rond -8 graden in het laagste scenario in 2100 en rond -4 graden in het hoogste. Het maakt voor de opwarming in Nederland veel uit hoeveel CO2 de wereld nog gaat uitstoten tussen nu en 2100. 

Aantal vorstdagen neemt snel af 

Je kunt ook het aantal dagen met een bepaalde temperatuur tellen per jaar om te zien hoe die veranderen. Bijvoorbeeld het aantal tropische dagen, met maximumtemperatuur van 30 graden of meer, of het aantal vorstdagen, waarop de temperatuur onder nul graden komt (afbeelding 2).

Begin jaren zeventig hadden we gemiddeld 67 vorstdagen per jaar in De Bilt. In veertig jaar tijd is dat geslonken tot 51 vorstdagen, een gemiddelde afname van 4 dagen per tien jaar. Volgens de KNMI-klimaatscenario's zet deze trend door. Afhankelijk van de toekomstige uitstoot zijn er gemiddeld rond 2100 nog tussen 11 en 40 vorstdagen. De vorst verdwijnt niet uit Nederland, maar de kans op vorst wordt snel veel kleiner. 

Klimaatdashboard houdt vinger aan de pols 

Het klimaatdashboard wordt dagelijks bijgewerkt en zo is het klimaat in Nederland op de voet te volgen, niet alleen in De Bilt, maar ook op een aantal andere stations.  

KNMI-klimaatbericht door Frank Selten 

Recente nieuws- en klimaatberichten

  1. Wie lezen onze klimaatberichten en wat vinden zij ervan?

    Klimaatberichten zijn al bijna acht jaar een belangrijke manier voor het KNMI om onze klimaatkenn...

    05 februari 2025 - Klimaatbericht
  2. De stormvloed van 1825: een vergeten ramp zonder weerga

    Precies tweehonderd jaar geleden vond in Nederland de grootste natuurramp van de negentiende eeuw...

    03 februari 2025 - Nieuwsbericht
  3. Vrij sombere en natte januari

    De eerste maand van dit jaar was nat. Zeker de eerste tien dagen was het nat met vrijwel dagelijk...

    31 januari 2025 - Nieuwsbericht
  4. De staat van ons klimaat 2024: Weer een recordwarm jaar

    Klimaatverandering laat zich steeds sterker zien, zowel in Nederland als wereldwijd. Er zijn in N...

    30 januari 2025 - Nieuwsbericht
Toon alle nieuws- en klimaatberichten