geel grasveld met boom

Regen blijft uitzonderlijk lang uit na natte lente

13 juni 2023

Gele grasvelden, verlepte planten en akkers die worden beregend. Na een kletsnat voorjaar, blijft de regen alweer lange tijd uit. In het hele land is er al een maand (sinds 13 mei) nauwelijks regen gevallen. Alleen rond 23 mei en 7 juni viel er een spatje regen in de oostelijke helft van het land. Verder bleef het overal droog en ook in de komende dagen wordt nauwelijks regen verwacht. Hoe uitzonderlijk is het dat het lange tijd niet regent in Nederland?

Waarom blijft de regen soms lang uit? 

Of het regent hangt af van de ligging van hoge- en lagedrukgebieden. In het algemeen is het droog als ons weer onder invloed is van hoge druk en de straalstroom ten noorden van ons ligt. Al sinds halverwege mei ligt er een hardnekkig hogedrukgebied in de buurt van Engeland. Vandaar dat er in grote delen van ons land al een maand geen regen is gevallen. 

Hoe weet je of het in heel Nederland niet regent? 

We noemen een dag droog als er op 13 stations verspreid over Nederland minder dan 0,3 millimeter neerslag is gevallen

Iedere ochtend op een vaste tijd (rond 10.00 uur) meten ruim 300 vrijwilligers verspreid over Nederland de hoeveelheid neerslag die er in 24 uur in hun regenmeter is gevallen. Dat gebeurt al meer dan honderd jaar. Vandaar dat we iets kunnen zeggen over het regenklimaat in Nederland. We noemen een dag in Nederland droog als er op 13 stations verspreid over Nederland minder dan 0,3 millimeter neerslag is gevallen. Op 7 en 8 juni was het bijvoorbeeld droog op 11 van de 13 stations, maar viel er wel wat regen op 2 van de 13 stations in het oosten en zuiden van het land (figuur 1). 

Worden periodes zonder regen langer? 

De langste reeks droge dagen is 20 dagen in 1976

Voor ieder jaar sinds 1906 hebben we de langste reeks droge dagen in Nederland bepaald (figuur 2). De variaties van jaar op jaar zijn groot. De langste reeks is 20 dagen in 1976. De langste reeks van 2023 is tot nu toe 15 dagen (van 24 mei tot 8 juni). De regen van 8 juni heeft de reeks gestopt. Inmiddels tellen we alweer 4 droge dagen op rij, maar de kans dat we 1976 nog gaan overtreffen dit jaar is niet zo groot.  

Slechts 5 jaren hadden een langere reeks dan 15 dagen. We zien de langste droge reeks per jaar in de loop van de tijd iets langer worden. Van gemiddeld 8,5 dag in 1961-1990 tot 9,5 dag in 1991-2020. 

Kaart van Nederland met de hoeveelheid gemeten neerslag op de neerslagstations van het vrijwilligersnetwerk tussen 7 en 8 juni om 6 uur 's-ochtends.
Figuur 1. Metingen van de hoeveelheid neerslag in de 24 uur tussen 7 en 8 juni om 10 uur 's-ochtends. Er viel wat neerslag in het zuiden en oosten, in de rest van het land bleef het droog. De 13 stations waarop het landelijk gemiddelde wordt bepaald zijn omcirkeld. ©KNMI
Lijngrafiek van de langste reeks per jaar van het aantal dagen op rij zonder regen in Nederland vanaf 1906 tot nu. Stippellijnen geven de gemiddelde waarde over 1961-1990 en 1991-2020.
Figuur 2. Langste reeks per jaar van het aantal dagen op rij zonder regen in Nederland. De stippellijnen geven de gemiddelde waarde over 1961-1990 en 1991-2020. ©KNMI
Lijngrafiek van de gemiddelde lengte van het aantal droge dagen op rij in Nederland (minder dan 0.3 mm neerslag) voor iedere kalenderdag van het jaar voor 3 periodes, 1961-1990, 1991-2020 en 1906 tot nu.
Figuur 3. Gemiddelde lengte van het aantal droge dagen op rij in Nederland (minder dan 0.3 mm neerslag). Per dag in het jaar is de gemiddelde lengte berekend van alle droge reeksen waar deze dag deel van uitmaakte in de aangegeven jaren. ©KNMI

In welk seizoen zien we de grootste verandering? 

Vooral in het voorjaar neemt de gemiddelde lengte van droge reeksen toe

Vooral in het voorjaar neemt de gemiddelde lengte van droge reeksen toe (figuur 3). In 1961-1990 was de gemiddelde lengte van de droge reeks in april 4 tot 4,5 dag, inmiddels is dat 5 tot 5,5 dag. De reden voor de toename is dat hogedrukgebieden langer blijven liggen in het voorjaar. Het maakt ons voorjaar droger en zonniger. 

Komt dit door klimaatverandering? 

Klimaatmodellen laten zien dat naarmate de aarde verder opwarmt, we vaker hoge druk mogen verwachten in het voorjaar en de zomer. Of de kans op hoge druk al merkbaar is toegenomen door klimaatverandering is nog niet duidelijk, de variaties van jaar op jaar in de ligging van de straalstroom zijn daarvoor te groot. Het kan voor een groot deel toeval zijn dat ons weer de laatste jaren vaker onder invloed van hogedrukgebieden staat. In de komende jaren zal het duidelijker worden hoe groot de invloed van klimaatverandering op de ligging van de straalstroom is.  

KNMI-klimaatbericht door Yorick de Wijs en Frank Selten 

Recente nieuws- en klimaatberichten

  1. Groeiseizoen start eerder en eindigt later

    Ook dit jaar ontwaakte de natuur weer vroeg uit haar winterslaap door de hoge temperaturen in feb...

    01 mei 2024 - Klimaatbericht
  2. April was extreem nat, vrij warm en aan de sombere kant

    Gemiddeld was april met een temperatuur van 10,8°C tegen 9,8°C normaal, warm. Maar de maand was o...

    30 april 2024 - Nieuwsbericht
  3. De klimaatstreepjescode van Koning Willem-Alexander

    Zaterdag viert Koning Willem-Alexander zijn 57ste verjaardag. Hoe is het klimaat tijdens zijn lev...

    24 april 2024 - Klimaatbericht
  4. Europa was in 2023 uitzonderlijk warm en nat

    Het jaar 2023 was – wederom – een jaar vol extremen in Europa; één van de natste jaren in de meti...

    22 april 2024 - Klimaatbericht
Toon alle nieuws- en klimaatberichten