Veranderlijkheid zee-ijsoppervlak noordpoolgebied neemt toe

In het snel opwarmende noordpoolgebied smelt het zee-ijs steeds verder weg. In september benaderde het zee-ijsoppervlak het laagterecord van 2012 (figuur 1). Hoewel de langjarige trend in zee-ijs overduidelijk omlaag gaat, zijn records vooral afhankelijk van de sterkte van de variaties van jaar tot jaar.

Klimaatvariabiliteit groter in Arctisch gebied

Zelfs als het klimaat niet verandert, treden er altijd jaar-tot-jaar variaties op. Sommige jaren zijn warmer, droger of zonniger dan andere. Dit aspect wordt klimaatvariabiliteit genoemd, en de sterkte van zulke variaties is een belangrijke factor in het optreden van extreem weer. In het Arctische gebied is de klimaatvariabiliteit veel groter dan elders, en bovendien verandert de sterkte van de variaties naarmate het gebied verder opwarmt.

Zo neemt de temperatuurvariabiliteit in het noordpoolgebied af naarmate het warmer wordt. Dit komt doordat meer open water temperatuurvariaties dempt. Maar de variabiliteit in neerslag neemt juist sterk toe vanwege de toegenomen verdamping. Voor zee-ijs geldt dat de variabiliteit eerst sterk toeneemt als het ijs dunner wordt, omdat relatief dun zee-ijs makkelijker kan aangroeien of afsmelten naar gelang het een koud of warm jaar is. In die fase bevinden we ons nu. Bij een verdere Arctische opwarming, als het zee-ijs langzaamaan verdwijnt, neemt de zee-ijsvariabiliteit daarentegen weer af. We verwachten dus een piek in de zee-ijsvariabiliteit in de komende decennia (figuur 2).

Laagterecord op komst

Een sterk dalende trend in zee-ijs gecombineerd met een toenemende variabiliteit kan maar één ding betekenen: het is onvermijdelijk dat ergens in de komende jaren het minimum zee-ijsrecord van 2012 gebroken wordt. Met andere woorden: het steeds dunner wordende zee-ijs zal zich in een extreem warm jaar zeer ver gaan terugtrekken. De vraag is niet óf dit gaat gebeuren, maar wanneer...

 

KNMI klimaatbericht door Richard Bintanja en Caitlin Pot