Seismische meetstations meten 24 uur per dag trillingen in de aardkost. Ze staan zo opgesteld dat alle aardbevingen met een magnitude groter dan 2,0 in heel Nederland gemeten kunnen worden en groter dan 1,5 in gebieden waar aardbevingen verwacht worden . In gebieden met specifieke mijnbouwactiviteiten, bijvoorbeeld bij kleine gasvelden in Noord-Holland kunnen aardbevingen vanaf een magnitude van 1,0 gemeten worden en in Groningen vanaf 0,5.
Klik om de kaart met seismische stations in Nederland te vergroten
Afhankelijk van de structuur van de ondergrond worden de instrumenten aan het oppervlak (versnellingsmeters en breedbandstations) of dieper in de grond geplaatst (boorgatmeters). Bij het Groningen-gasveld staan 23 versnellingsmeters, 70 boorgatstations met daarbij versnellingsmeters en geofoons en 8 boorgatstations met alleen geofoons zoals bij Finsterwolde. Noord-Holland telt 4 boorgatstations en 4 versnellingsmeters, zoals bij Alkmaar. In Zuid-Holland zijn 5 boorgatstations aanwezig. Twente heeft 7 boorgatstations met ook versnellingsmeters en geofoons. En in Zuid-Nederland zijn er 8 breedbandstations, onder andere in de Heimansgroeve en Valkenburg, en staat er nog een breedbandstation in Winterswijk. Daarnaast leveren een aantal operators seismische data aan het KNMI van plaatselijke monitoringsnetwerken. Bekijk het overzicht van alle seismische stations van het KNMI en de laatste stand van zaken.
Het KNMI heeft in Limburg en Brabant oppervlakteseismometers opgesteld. Deze meten de natuurlijke seismiciteit in Nederland, die voornamelijk in deze provincies plaatsvindt. De bodemruis is hier laag en de meeste aardbevingen vinden plaats op meer dan 10 kilometer diepte. Hierdoor zijn de aardbevingen goed waar te nemen met apparatuur aan het oppervlak. Het meest gebruikte en bekendste meetstation van het KNMI staat in de Heimansgroeve in het Geuldal.
In 1993 is het ondergrondse seismische station Heimansgroeve (HGN) in het rustige Geuldal bij de Heimansgroeve gebouwd en in gebruik genomen. Het ruim 7 meter diepe gebouw is gefundeerd op het harde Carboongesteente. De registraties ondervinden zo weinig hinder van bodemruis, zoals wind en verkeer. Station HGN maakt deel uit van het wereldwijde netwerk van seismometers waarvan de gegevens worden uitgewisseld met internationale seismologische centra.
Sinds 1986 kent Noord-Nederland geïnduceerde bevingen, veroorzaakt door gaswinning. Dit zijn relatief kleine bevingen die ondiep plaatsvinden. In 1991 is bij Finsterwolde een boorgat (zogenaamd borehole) van 300 meter diep gemaakt en in gebruik genomen. In dit boorgat zijn op verschillende dieptes geofoons geïnstalleerd. Geofoons (meestal op dieptes van 50, 100, 150 en 200 meter) registreren trillingen in drie richtingen, één verticaal en twee horizontaal. Vanwege het succes van het boorgat bij Finsterwolde, is het meetnetwerk in Noord-Nederland sterk uitgebreid met dit type meetstation.
Omdat de aardbevingen in Noord-Nederland zo ondiep plaatsvinden, zijn ze vanaf een magnitude van 2,0 duidelijk voelbaar. Het KNMI houdt regelmatig enquêtes onder de bevolking om een nauwkeurig beeld te krijgen van het epicentrum en de gevolgen.
Versnellingsmeters (zgn accelerometers) vullen deze gegevens verder aan door de versnelling van de bodem in het epicentrale gebied te meten. Hiermee wordt de relatie tussen de intensiteit van de beving, dat wat mensen voelen, en de daadwerkelijke bodemversnelling onderzocht. Sinds eind 1996 heeft het KNMI versnellingsmeters in Noord-Nederland en in Zuid-Nederland geplaatst. Er worden regelmatig versnellingsmeters bijgeplaatst voor de monitoring van seismiciteit bij bijvoorbeeld kleine gasvelden.
Het KNMI maakt deel uit van de groep van instituten in de wereld die al in een vroeg stadium met seismometers aardbevingen registreerden. De eerste seismometers in Nederland zijn in 1904 in De Bilt geplaatst. Tegenwoordig registreren ongeveer tweehonderd seismische meetstations trillingen in de Nederlandse bodem.
Het KNMI is ook verantwoordelijk voor de meetstations op Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Er staan in totaal 9 breedbandstations op de eilanden.
