De kringloop van water verandert ingrijpend door de opwarming van de aarde. De waterkringloop wordt namelijk sterker en zorgt ook voor een herverdeling van het zoete water wereldwijd. Dit heeft grote gevolgen voor onder meer infrastructuur, landbouw, biodiversiteit, de zeespiegel en ook het klimaat zelf.
Water stroomt in allerlei vormen door het aardse klimaatsysteem, als vloeistof in rivieren, in wolken en oceanen en in de bodem, als gas in de lucht of als vaste stof in hagel en sneeuw, gletsjers, ijskappen en zee-ijs (figuur 1). Deze stroom van water door het klimaatsysteem heet de waterkringloop.
De aarde warmt op. Daardoor verdampt meer water uit de oceanen. Dit versnelt de waterkringloop. Het water dat verdampt, valt gemiddeld binnen tien dagen ergens anders weer als regen of sneeuw uit de lucht. Omdat al het water dat verdampt ook weer als neerslag naar beneden valt, neemt de neerslag mondiaal gezien even snel toe als de verdamping.
Uit modelberekeningen blijkt dat neerslag en verdamping gemiddeld over de wereld zo'n 2 procent per graad opwarming toenemen. Verdamping kost energie en de toename in beschikbare energie beperkt de toename in verdamping. De hoeveelheid waterdamp in de lucht neemt sneller toe, met ongeveer 7 procent per graad opwarming. Sneller kan niet, want waterdamp gaat spontaan over in vloeibaar water boven een bepaalde maximale hoeveelheid waterdamp in de lucht. Deze maximale hoeveelheid neemt met 7 procent per graad opwarming toe.
Ruwweg zal er in gebieden waar nu weinig neerslag valt, nog minder neerslag vallen, en waar het nu al veel regent, neemt de neerslag verder toe. Dit geldt met name boven de oceanen, maar deze trend is ook in Europa zichtbaar: het droge zuiden rond de Middellandse Zee is aan het verdrogen, terwijl in het nattere noorden de neerslag toeneemt. Wereldgemiddeld verdampt meer water boven land, dan dat er door regen weer wordt aangevuld. Het land wordt gemiddeld droger. Ook smelten gletsjers en de grote ijskappen op Groenland en Antarctica, en dit smeltwater komt uiteindelijk in de oceaan terecht. De zeespiegel stijgt daardoor.
Uit metingen van het zoutgehalte van de oceanen blijkt dat de zeeën in de warme gebieden rond de evenaar steeds zouter worden (figuur 2). Dit komt omdat verdamping zoet water verwijdert, waardoor het zout achterblijft. Dit zoete water valt overwegend neer in de koelere gebieden, waardoor die steeds minder zout worden. Metingen laten zien dat het transport van zoet water van de (sub)tropen naar de poolgebieden tussen 1970 en 2014 ongeveer 46,000 – 77,000 kubieke kilometer bedroeg, wat gelijk staat aan een laag van 5 – 8 m over de gehele Verenigde Staten.
De verdeling van zout/zoet water in de oceanen is van groot belang voor de oceaanstromingen. Zouter water is zwaarder dan minder zout water van dezelfde temperatuur. Als de verdeling van lichter en zwaarder water verandert, verandert dat ook de oceaanstromingen. Het zoeter en lichter worden van de oceanen op hoge breedtegraden kan bijdragen tot het afzwakken van de grootschalige oceaanstromen zoals de Golfstroom. De veranderingen in neerslag en verdamping boven land leiden tot toenemende droogte en overstromingen, met grote gevolgen voor de mens maar ook voor flora en fauna.
Hooikoorts begin maart door bloeiende berken. Ook dit jaar ontwaakte de natuur weer vroeg uit haa...
01 mei 2024 - KlimaatberichtGemiddeld was april met een temperatuur van 10,8°C tegen 9,8°C normaal, warm. Maar de maand was o...
30 april 2024 - NieuwsberichtZaterdag viert Koning Willem-Alexander zijn 57ste verjaardag. Hoe is het klimaat tijdens zijn lev...
24 april 2024 - KlimaatberichtHet jaar 2023 was – wederom – een jaar vol extremen in Europa; één van de natste jaren in de meti...
22 april 2024 - Klimaatbericht