De uitstoot van CO2 en methaan neemt nog altijd toe. Methaan is na CO2 het belangrijkste broeikasgas. Het is verantwoordelijk voor één derde van de opwarming tot nu toe. Om de lange termijn opwarming te beperken moeten we binnen een aantal decennia ophouden met netto CO2 uitstoten. Maar op de korte termijn heeft minder methaan uitstoten sneller effect. Dat komt omdat methaan veel korter in de atmosfeer verblijft dan CO2. Sinds kort kunnen we met behulp van satellieten vanuit de ruimte zien waar veel methaan wordt uitgestoten. De Verenigde Naties gebruiken deze informatie om overheden en bedrijven verantwoordelijk voor die uitstoot aan te sporen om deze methaanlekken te dichten.
Wanneer het gaat over de beperking van de opwarming, gaat de meeste aandacht uit naar CO2. Daar is een goede reden voor: CO2, dat vrij komt bij verbranding van fossiele brandstoffen en ontbossing, is verantwoordelijk voor het grootste deel van de opwarming. De opwarming zal pas stoppen als we (netto) geen CO2 meer uitstoten, maar het duurt honderden tot zelfs duizenden jaren voordat de hoeveelheid CO2 in de atmosfeer weer terug zal zijn op zijn natuurlijke niveau met bijbehorende lagere temperatuur.
Omdat de hoeveelheid CO2 in de atmosfeer zo langzaam reageert duurt het een tijd voordat een lagere uitstoot van CO2 effect heeft op de opwarming. De hoeveelheid CO2 in de atmosfeer -en dus de opwarming- zal maar langzaam ombuigen als we de uitstoot verminderen. Voor methaan ligt dit anders.
Methaan wordt relatief snel chemisch afgebroken in de atmosfeer en blijft daardoor slechts een jaar of 10 in de atmosfeer. De hoeveelheid methaan reageert dus vrij snel op een verlaagde uitstoot, in tegenstelling tot CO2. Overigens is een verblijftijd van 10 jaar nog steeds een stuk langer dan de meeste vormen van luchtverontreiniging. Zo blijven stikstofoxiden maar een paar uur in de lucht voordat ze chemisch worden afgebroken, en fijnstof een paar dagen of hooguit weken voordat het neerdwarrelt of uitregent. Hoe korter de verblijftijd in de atmosfeer, hoe sneller de hoeveelheid ervan daalt als de uitstoot daalt. Als de uitstoot van stikstofoxiden ineens fors wordt teruggebracht, zoals tijdens de corona lockdowns noodgedwongen gebeurde, zal de lucht al een dag later veel schoner zijn. En omgekeerd natuurlijk ook: wanneer we weer gaan uitstoten, is de lucht binnen de kortste keren weer zo vies als het was.
Voor methaan werkt het ook zo, maar dan op een tijdschaal van jaren – veel korter dan voor CO2 het geval is. Als we de uitstoot van methaan fors terugdringen, zal de hoeveelheid ervan in de atmosfeer in de jaren erna merkbaar dalen. En dus zal de opwarming veel sneller getemperd worden dan met een vergelijkbare vermindering van de CO2-uitstoot. En bij gelijkblijvende uitstoot, neemt de hoeveelheid methaan niet meer toe en stopt verdere opwarming. Bij CO2 blijft bij gelijkblijvende uitstoot de hoeveelheid CO2 wel doorstijgen en de bijbehorende opwarming ook. Het verband tussen uitstoot en opwarming van CO2 en van methaan is schematisch weergegeven in afbeelding 1.
Om de uitstoot terug te brengen moeten we natuurlijk wel weten waar het vandaan komt. Voor CO2 is het beeld vrij eenvoudig: bijna 90 procent van de CO2-uitstoot komt door verbranding van fossiele brandstoffen en de productie van cement, de overige 10 procent komt door ontbossing. Methaan heeft meer verschillende bronnen (zie afbeelding 2). De belangrijkste daarvan is de landbouw, en daarbinnen vooral de veeteelt. Runderen stoten namelijk methaan uit. De sterke toename van het aantal runderen in de landbouw is een voorbeeld waar door menselijke activiteit een op zichzelf natuurlijke uitstoot sterk is toegenomen, waardoor de totale uitstoot niet langer in evenwicht is met de afbraak.
Een goede tweede na de landbouw is de fossiele sector, en dan gaat het vooral om lekkage van methaan bij de winning en gebruik van olie, gas en steenkool. Volgens een rapport van het Internationale Energieagentschap IEA kan 40 procent van de fossiele methaan emissies vermeden worden zonder netto kosten. Dat komt omdat het opgevangen methaan ook weer gebruikt of verkocht kan worden.
Tot slot komt er ook methaan vrij uit vuilstortplaatsen. Door het gebrek aan zuurstof wordt er door bacteriële afbraak methaan gevormd. Bij het verbranden van biomassa komt ook methaan vrij. Dit draagt ongeveer 3 procent bij aan het totaal, en is niet opgenomen in afbeelding 2.
Het snel terugdringen van de uitstoot van methaan is mede mogelijk dankzij satellietmetingen. Satellieten (zoals bijvoorbeeld Tropomi ) zien vanuit de ruimte waar veel methaan wordt uitgestoten. In 2023 werden in totaal 1200 meldingen van menselijke methaanuitstoot geindentificeerd (afbeelding 3). Het betreft voornamelijk afvalbergen en productie- en transport locaties van fossiele brandstoffen. Via de Verenigde Naties worden verantwoordelijke bedrijven en overheden op de hoogte gebracht, zodat er actie kan worden ondernomen om de uitstoot van methaan tegen te gaan. In 2023 is dat op slechts één procent van de locaties ook daadwerkelijk gebeurd. Adequaat handelen op waargenomen methaanlekken is een snelle en kosteneffectieve methode om de opwarming van de aarde tegen te gaan.
De opwarming van de aarde zorgt voor steeds meer extreem weer. Tien jaar geleden is wereldwijd ge...
21 maart 2025 - NieuwsberichtTijdens het corona-voorjaar van 2020 maakten we melding van zeer blauwe luchten. Deze week waren ...
21 maart 2025 - KlimaatberichtAan het einde van de herfst en het begin van de winter mopperden we nog vaak over het grijze weer...
19 maart 2025 - KlimaatberichtDeze week wordt het van maandag tot vrijdag volgens de verwachting elke dag warmer. We beginnen b...
17 maart 2025 - Klimaatbericht