Met de jas aan zonnen op het strand
RealPeopleStudio@shutterstock

Noordenwind laat ons wachten op de eerste zomerse dag

01 juni 2023

Een hardnekkig hogedrukgebied boven Groot-Brittannië zorgde voor een uitzonderlijk groot aantal dagen in april en mei met wind uit het noorden. Zoveel dagen met noordenwind, dat is toeval en komt gemiddeld maar eens in de 15 jaar voor. De kans op wind uit het noorden is in de afgelopen 60 jaar nauwelijks veranderd. Door de koude noordenwind laat de eerste zomerse dag van dit jaar wat langer op zich wachten dan normaal.

Hogedrukgebied boven Engeland 

Het weer in Nederland wordt sterk bepaald door de ligging van de straalstroom. De straalstroom ligt de afgelopen weken ten noorden van ons en dat zorgt voor zonnig weer (figuur 1). Dat zomerse temperaturen uitblijven, komt door een hogedrukgebied ten westen van ons. De wind waait met de klok mee om dit hogedrukgebied heen en komt bij ons uit noordelijke richtingen. Hierdoor stroomt koude lucht ons land binnen en blijft het ondanks de zon relatief koel.

Grote variaties in noordenwind van jaar op jaar 

De windrichting varieert niet alleen van dag tot dag, ook langjarige variaties komen voor. Gemiddeld over de periode van 1960 tot nu tellen april en mei 23 dagen met een noordenwind (figuur 2). Dit jaar is uitzonderlijk met maar liefst 37 dagen. Gemiddeld komt dit maar eens in de 15 jaar voor. De meeste dagen met noordenwind telden we in 1980 (39 dagen). De variaties van jaar op jaar zijn groot, maar er is geen duidelijke trend zichtbaar.  

Animatie van de wind op het 500 hPa drukvlak (op ongeveer 5 kilometer hoogte) en de temperatuur op 850 hPa (op ongeveer 1,5 kilometer hoogte). De wind waait langs de contourlijnen en harder naarmate de lijnen dichter op elkaar zitten.
Figuur 1. Animatie van de wind op het 500 hPa drukvlak (op ongeveer 5 kilometer hoogte) en de temperatuur op 850 hPa (op ongeveer 1,5 kilometer hoogte). De wind waait langs de contourlijnen en harder naarmate de lijnen dichter op elkaar zitten. ©KNMI.
Lijngrafiek van het antal dagen in De Bilt met wind uit noordelijke richtingen in de maanden april en mei voor ieder jaar van 1960 tot nu.
Figuur 2. Aantal dagen in De Bilt met wind uit noordelijke richtingen in de maanden april en mei. ©KNMI.
Lijngrafiek van de gemiddelde maximumtemperatuur in De Bilt in de maanden april en mei.
Figuur 3. Gemiddelde maximumtemperatuur in De Bilt in de maanden april en mei. ©KNMI.

Noordenwind speelt met opwarming

Wereldwijd warmt het klimaat geleidelijk op door de stijgende concentraties broeikasgassen, ook in Nederland. De variaties in wind zorgen voor temperatuurschommelingen rond deze geleidelijk opwarmende trend. Een aantal jaren met toevallig wat vaker wind uit het noorden zorgt voor wat lagere temperaturen in die jaren (figuur 3). 

Toekomst noordenwind ongewis 

De invloed van de opwarming van de aarde op de windrichting in Nederland wordt nog niet goed begrepen. Door veranderingen in oceaanstromingen of veranderingen in de poolwervel kan de ligging van de straalstroom veranderen. Dat zou de kans op noordenwind bij ons kunnen veranderen en daardoor de snelheid van de opwarming van Nederland. Vooralsnog zien we dit nog niet terug in de metingen.  

Ook de komende week blijft de noordenwind het weer bepalen en is het nog even wachten op de eerste zomerse dag van dit jaar

KNMI-klimaatbericht door Josine Camps en Frank Selten 

Recente nieuws- en klimaatberichten

  1. Waarom de Cariben mogelijk een actief orkaanseizoen tegemoet gaan

    Een jaar geleden, in maart 2023, begonnen wereldwijd de hoge zeewatertemperaturen records te verb...

    27 maart 2024 - Klimaatbericht
  2. Koraal verdwijnt in hoog tempo

    Te hoge temperaturen van het oceaanwater zorgen ervoor dat koraalriffen op grote schaal afsterven...

    26 maart 2024 - Klimaatbericht
  3. Steeds gevaarlijkere gevoelstemperaturen in zuidelijk West-Afrika door klimaatverandering

    Als gevolg van klimaatverandering is de zogenaamde gevoelstemperatuur in zuidelijk West-Afrika nu...

    22 maart 2024 - Klimaatbericht
  4. Wereld Meteorologische Dag 2024

    Klimaatverandering is een reële en niet te ontkennen bedreiging voor onze hele beschaving. De gev...

    21 maart 2024 - Nieuwsbericht
Toon alle nieuws- en klimaatberichten