Klimaatverandering is van alle tijden. Maar wat de opwarming van nu anders maakt, is dat de mens deze veroorzaakt. Daarnaast zijn mensen gaan wonen op plekken waar het klimaat een veilig bestaan mogelijk maakt. Een kleine verandering in het klimaat vraagt al snel om aanpassingen.
Een reconstructie van de temperatuur op aarde van miljoenen jaren geleden tot nu laat grote variaties zien (figuur 1). Zeer warme perioden en ijstijden wisselen elkaar af. Deze hangen samen met veranderingen in de baan van de aarde rond de zon, de wisselende hoeveelheid zonlicht, veranderingen in de ligging van de continenten, vulkanische activiteit, veranderingen in oceaanstromingen zoals El Niño en veranderingen in de hoeveelheid broeikasgassen in de atmosfeer. Tot voor 6000 jaar geleden veranderde het klimaat alleen door deze natuurlijke oorzaken. Totdat de mens op grote schaal ging ingrijpen in de natuurlijke kringlopen.
De snelheid waarmee de aarde nu opwarmt door de toename van broeikasgassen is ongeëvenaard
Rond 6000 jaar geleden ging de mens gewassen verbouwen, eerst op kleine schaal, later op steeds grotere schaal. Door ontbossing en rijstteelt kwamen er extra broeikasgassen vrij zoals koolstofdioxide en methaan. De afgelopen eeuw nam de uitstoot van deze gassen enorm sterk toe door de productie en verbranding van fossiele brandstoffen. De snelheid waarmee de aarde nu opwarmt door de toename van broeikasgassen is ongeëvenaard. De bijdrage van natuurlijke factoren aan de opwarming over de afgelopen 150 jaar is verwaarloosbaar klein (figuur 2). De huidige opwarming van de aarde heeft grote gevolgen voor de manier waarop we nu leven.
We zijn gaan wonen op plekken waar het klimaat een veilig bestaan mogelijk maakt. Daar waar het niet te droog is, ook niet te nat, niet te koud en ook niet te heet en het ook niet te vaak overstroomt. Doordat het klimaat verandert, krijgt vrijwel iedereen te maken met weersextremen waar we niet op voorbereid zijn.
Door extreme temperaturen en hittegolven sterven meer mensen aan hittestress
De huidige opwarming zorgt voor vaker extreme hittegolven met temperaturen die eerder niet voorkwamen op die plek (zoals in Canada en de Verenigde Staten in juli 2021). Hierdoor sterven meer mensen aan hittestress. Daarnaast verhogen hitte en droogte de kans op bosbranden. Onze steden in Nederland zijn niet gebouwd op temperaturen boven de 30 graden die tegenwoordig steeds vaker voorkomen. We installeren airco's en maken plannen om onze steden groener en schaduwrijker te maken om extreme hitte in de stad tegen te gaan.
De huidige opwarming zorgt ervoor dat de zeespiegel stijgt en de kans op overstromingen in laaggelegen delen aan de kust toeneemt. Dat geldt voor rivierdelta's wereldwijd. Met name laaggelegen koraaleilanden (zoals Tuvalu in de Stille Oceaan) worden direct in hun voortbestaan bedreigd. Wij versterken onze zeewering en denken na over hoe we in Nederland in de toekomst kunnen blijven wonen bij extreme zeespiegelstijging.
De huidige opwarming zorgt voor meer droogte en waterschaarste in gebieden waar het al droog is. Dit leidt tot hongersnoden en mensen die wegtrekken om ergens anders een bestaan te vinden (zoals de afgelopen jaren in de hoorn van Afrika). In Nederland passen we het waterbeheer aan om extra zoetwater vast te houden voor een droge zomer.
De huidige opwarming zorgt voor extremere regenbuien (zoals in Zuid-Limburg en omgeving in 2021). Dit leidt tot overstromingen en aardverschuivingen. Tropische cyclonen brengen meer regen en meer slachtoffers en schade door overstromingen (zoals cycloon Harvey in Louisiana in 2017).
Naarmate de aarde verder opwarmt, krijgen we nog vaker te maken met extreem weer
Naarmate de aarde verder opwarmt, krijgen we nog vaker te maken met extreem weer. Met veel schade en grote gevolgen voor de slachtoffers. We zullen ons meer aan moeten passen om beter bestand te zijn tegen deze extremen. De aarde warmt steeds sneller op omdat tot nu toe de uitstoot van broeikasgassen nog altijd stijgt.
Het klimaat van de toekomst hangt af van keuzes nu. Hoe meer en hoe eerder we wereldwijd de uitstoot van broeikasgassen beperken en hoe meer CO2 we uit te lucht halen, hoe minder klimaatverandering en dus hoe minder weersextremen. In het klein kan iedereen bijdragen door binnen de eigen mogelijkheden de uitstoot te verminderen. Overstappen op openbaar vervoer of een deelauto of elektrische auto, vakantie vieren zonder vliegreis, vegetarisch eten in plaats van vlees, je huis isoleren, tweedehands spullen kopen in plaats van nieuw. Als je je eigen uitstoot vermindert, dan word je onderdeel van de oplossing.
Ook dit jaar ontwaakte de natuur weer vroeg uit haar winterslaap door de hoge temperaturen in feb...
01 mei 2024 - KlimaatberichtGemiddeld was april met een temperatuur van 10,8°C tegen 9,8°C normaal, warm. Maar de maand was o...
30 april 2024 - NieuwsberichtZaterdag viert Koning Willem-Alexander zijn 57ste verjaardag. Hoe is het klimaat tijdens zijn lev...
24 april 2024 - KlimaatberichtHet jaar 2023 was – wederom – een jaar vol extremen in Europa; één van de natste jaren in de meti...
22 april 2024 - Klimaatbericht