KNMI bij de klimaattop COP30 in Brazilië

Hoe ziet een dag er bij de COP30 uit? 

Elke dag start de Nederlandse delegatie, waar het KNMI onderdeel van is, met een overleg van 7:15 tot 7:45 uur in één van de appartementen waar we verblijven. Daar informeren we elkaar over lopende zaken op de verschillende thema’s, zoals landbouw, bossen, adaptatie, mitigatie, financiën, eerlijke transitie, en dus ook wetenschap en waarnemingen. Daarna gaan we naar de locatie van de COP, waar in de ochtend vaak een EU-overleg binnen het thema plaatsvindt. Dan zijn er bijvoorbeeld informatiesessies en onderhandelingssessies. Tussendoor wordt er ook veel in kleinere groepen gepraat om te kijken waar zich een eventuele 'landingszone' bevindt, als aanduiding voor het gebied waar een compromis zich begint af te tekenen. En natuurlijk overleg met gelijkgestemden om de strategie te bepalen. Deze gesprekken gaan vaak veel meer over het proces dan over de inhoud. 

Dit alles in een omgeving met luid grommende airconditioners, waar bovenuit je bijna moet schreeuwen om jezelf verstaanbaar te maken.

Dit alles in een omgeving met luid grommende airconditioners, waar bovenuit je bijna moet schreeuwen om jezelf verstaanbaar te maken. We zitten in de stad Belém in het noorden van Brazilië aan de rand van het regenwoud, dus het is hier warm en vochtig. In de eerste week maakten we werkdagen van gemiddeld twaalf uur per dag, maandag tot en met zaterdag. Zondag was een dagje vrij - geen onderhandelingen of overleggen. Met een groot deel van de Nederlandse delegatie gingen we met een bootje de rivier over om een stukje Atlantisch regenwoud te bezoeken. Een mooie en welkome afwisseling van een intense periode. 

De aftrap: Earth Information Day 

Een terugkerende activiteit bij aanvang van de jaarlijkse klimaattop is Earth Information Day, aarde informatie dag. Hier wordt een update gegeven van de staat van het wereldwijde klimaat en de gevolgen van de opwarming van de aarde op de lange termijn. “Zonder wetenschap zouden we hier niet bij elkaar zijn”, zo reflecteerde de Europese Unie op een later moment. Belangrijk dus dat de onderhandelaars horen hoe het ervoor staat wat betreft de staat van het klimaat. Het idee is dat deze informatie doorwerkt in de conclusies van het thema Onderzoek en waarnemingen om zo richting te geven aan de verdere onderhandelingen.  

De staat van het klimaat 

Wat hoorden we zoal bij Earth Information Day? 

• De stijging van de CO2-concentratie in de atmosfeer in 2024 was met 3,5 ppm de hoogste ooit gemeten; 
• De opwarming in de maanden januari t/m augustus 2025 is 1,42 °C ten opzichte van eind 19de eeuw. Dat maakt dat 2025 op schema ligt om het op één of twee na warmste jaar ooit te worden; 
• De warmte-inhoud van oceaan was in 2024 recordhoog; 
• De zeespiegel stijgt steeds sneller, ondanks een lichte afname in 2025, waarschijnlijk veroorzaakt door natuurlijke variatie; 
• De energiehuishouding van de aarde raakt steeds verder uit balans. 

Onderzoek en waarnemingen

Er moet uiteindelijk een tekst komen binnen het thema Research and Systematic Observations. Dat gaat als volgt: de verschillende onderhandelingsdelegaties geven aan wat zij belangrijk vinden, gebaseerd op wat er gezegd is tijdens Earth Information Day. Daar maken de twee aangewezen personen een voorlopige tekst van, waarover in de dagen erna stevig onderhandeld wordt.  

Onderhandelingen 

Nederland opereert bij de COP-onderhandelingen als lid van de Europese Unie. Per thema wordt uit de lidstaten een woordvoerder gekozen – bij ons was dat Italië. Veel andere landen zijn ook lid van een overkoepelende groep landen. Zo neemt Saudi-Arabië vaak het woord namens de Arabische groep, en Antigua en Barbuda namens de groept van kleine eilandstaten. 

Er werd snel overeenstemming bereikt over het belang van systematische observaties, onder andere voor adaptatie en voor onderzoek. De bedreigingen voor de continuïteit van langdurige meetseries werd breed erkend, al verschilden delegaties in de manier waarop ze dit wilden verwoorden. 

“Wat we meten, kunnen we managen. Wat we begrijpen, kunnen we veranderen.”  Simon Stiell, VN-klimaatchef   

Er was echter flinke onenigheid over hoe de bevindingen van Earth Information Day verwoord zouden kunnen worden. Een aantal landen(groepen) wilden de updates voor afgelopen jaar niet in de tekst opnemen, of op een manier die een verwrongen beeld van de werkelijkheid zou scheppen, bijvoorbeeld door te stellen dat de temperatuur is gedaald afgelopen jaar. 

De eindtekst, die door iedereen is goedgekeurd, bevat geen informatie over de staat van het klimaat. Het VN-klimaatpanel IPCC wordt genoemd, maar niet op de manier zoals de EU en veel andere landen dat graag zouden hebben gezien, namelijk als de best beschikbare wetenschap waarop het klimaatakkoord van Parijs is gebaseerd. Diverse landen, waaronder de EU, spraken hun teleurstelling daarover uit. 

Initiatief tegen desinformatie 

“Dit is de COP van de Waarheid”, zei de Braziliaanse president Lula da Silva. “Nu is de tijd om de klimaatontkenners te verslaan.”  

Brazilië heeft samen met de VN en UNESCO het Global Initiative for Information Integrity on Climate Change gelanceerd, een wereldwijd initiatief voor integriteit van informatie over klimaatverandering. Daarover waren in de eerste week van COP30 enige activiteiten, waarbij wij namens het KNMI aanwezig waren. Nederland en België hebben zich ook bij dit initiatief aangesloten, in navolging van de aangenomen motie van Tweede Kamerlid Suzanne Kröger. Het tegengaan van desinformatie is expliciet onderdeel van dit initiatief.  

De COP30 begon op 10 november en duurt nog tot en met vrijdag 21 november. We werken er hard aan om te zorgen dat de wetenschappelijke feiten over klimaatverandering in de eindtekst komen. 

KNMI-klimaatbericht door Bart Verheggen en Rob van Dorland.